نحوه نصب راپچر دیسک

یکی از نکات مهم در عملکرد مناسب رپچر دیسک، نصب صحیح و اصولی آن بر روی تجهیزات است.

راپچر دیسک یا همان دیافراگم انفجاری به‌طور مستقیم و بدون واسطه نصب می‌شود اما می‌توان آن را در محفظه‌ی نگهدارنده (Holder) قرار دارد و سپس بین اتصالات فلنج نصب کرد.

برای نصب راپچر دیسک نیازمند محفظه نگهدارنده نیستیم و می‌توانیم دیسک انفجاری را به راحتی بین اتصالات فلنج فیکس(ثابت) کنیم. اما اگر ابعاد فلنج‌ها با ابعاد رپچر دیسک متناسب نباشد، باید راپچر دیسک را به‌وسیله محفظه نگهدارنده در بین فلنج‌ها قرار دهیم. بنابراین در زمان ثبت سفارش خرید راپچردیسک باید به  سایز  فلنج‌ها و راپچر دیسک توجه کرد.

به طور کلی دیسک‌ انفجاری را می‌توان به چند روش بر روی مخازن نصب کرد:

• به عنوان تجهیز اولیه (نصب به تنهایی)
• به عنوان تجهیز ثانویه (نصب به صورت ترکیبی و یا موازی با شیرایمنی)
• تجهیز خارجی (زمانی که عامل آتش‌زا بیرونی وجود دارد)

تجهیز اولیه

برای انتخاب تجهیزات ایمنی مناسب باید به دو عامل «فشار» و «دمای عملیاتی» تجهیز موردنظر توجه کرد. گاهی نصب راپچر دیسک به تنهایی -و به عنوان تجهیز اولیه – Primary Relief(نصب به تنهایی) می‌تواند تجهیز را از خطرات افزایش یا کاهش فشار، محافظت کند.

علاوه بر دما و فشار، «نوع سیال» درون مخزن نیز در انتخاب تجهیز ایمنی نقش دارد. نصب به تنهایی رپچر دیسک در سیستمی که دارای مایعات غیر سمی و گازهای تراکم‌پذیر و مایع غیرکرایوژنیک است، پیشنهاد می‌شود.

معمولاً برای مخازنی که فشار مخزن 10%   یا معادل 3psiGحداکثر فشار کاری مجاز باشد، راپچر دیسک به عنوان تجهیز اولیه استفاده ‌می‌شود. راپچر دیسک بهترین تجهیز مهار فشار برای این مخازن است؛ زیرا در این شرایط عملیاتی نیاز به واکنش سریع در برابر افزایش فشار وجود دارد و دیسک انفجاری می‌تواند به‌خوبی این انتظار را برآورده کند و نسبت به افزایش و یا کاهش فشار واکنش سریع نشان بدهد.

تجهیز ثانویه

نصب به عنوان تجهیز ثانویه– Secondary Relief در مخازن فرآیندی که واکنش‌های گرمازا در آن‌ها انجام می‌شود، فشار مخزن به‌طرز غیر عادی افزایش می‌یابد. برای مهار فشار اضافی در این مخازن عموماً از دو تجهیز ایمنی استفاده می‌شود: شیر اطمینان(pressure safety valve) و راپچر دیسک.

در صورتی که فشار مخزن 16% و یا 4psiG  فشار طراحی باشد، راپچر دیسک به عنوان تجهیز ثانویه و همراه با شیر اطمینان بر روی این مخازن نصب می‌شود.  

دیسک انفجاری به دو شکل می‌تواند با شیر اطمینان نصب شود:

• نصب به شکل موازی
• نصب به شکل سری(Combination)

نصب به شکل موازی

در حالت نصب موازی، برای افزایش اطمینان و جلوگیری از سایر سناریوهای انفجار می‌توان Bursting Disc را به صورت موازی در کنار شیر اطمینان (PSV/PRV) نصب کرد تا در صورت عمل نکردن شیر اطمینان، تجهیز جایگزین دیگری برای مهار فشار اضافی و تخلیه آن وجود داشته باشد.

نصب به شکل سری

نصب به صورت سری- Combination ( ترکیبی) در صنعت نفت و گاز بسیار متداول است. برای مثال در مبدل‌های پوسته و لوله (Shell and Tube Heat Exchanger) به دو حالت نصب بالادست یا پایین‌ دست شیر اطمینان (pressure safety valve) انجام می‌شود.

برای نصب سری رپچر دیسک با شیر اطمینان دو حالت وجوددارد، نصب پایین دست و نصب بالا دست.

چگونگی نصب راپچر دیسک بر اساس محیط شیمیایی سیال درون مخزن(سیستم) تعیین می‌شود. در ادامه به بررسی سیستم‌هایی با محیط شیمیایی مختلف و چگونگی نصب راپچر دیسک در آن‌ها می‌پردازیم.

سیستم با محیط خورنده

در مخازن فرآیندی که حاوی سیال خورنده است از راپچر دیسک به عنوان مانعی بین سیال خورنده و شیر اطمینان (Safety Valve) استفاده می‌شود. در چنین سیستمی با هدف کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری شیر اطمینان، راپچر دیسک در بالادست و یا پایین دست شیر تخلیه نصب می‌شود. که برای محافظت از شیر اطمینان بهتر است راپچر دیسک در بالادست شیر اطمینان نصب شود.

نصب راپچر دیسک در پایین دست شیر اطمینان برای مواردی که سیالات خروجی از شیر اطمینان هنگام مواجهه با اتمسفر باعث ایجاد خوردگی و یا پلیمریزیسیون می‌شوند. با نصب راپچر دیسک در پایین دست شیر می‌تواند سیالات خروجی از شیر را ایزوله و شیر اطمینان از خوردگی محافظت کرد.

سیستم حاوی مواد جامد

در سیستم حاوی مواد جامد، دیسک‌ انفجاری در بالا دست شیر اطمینان (Safety Valve) نصب می‌شود. زیرا ذرات جامد ممکن است باعث گرفتگی سیستم فنر شیر شوند و مانع عملکرد صحیح شیر اطمینان می‌شوند.

سیستم‌های حاوی مواد سمی

در سیستم‌های حاوی مواد سمی که احتمال نشت از طریق شیر اطمینان وجود دارد، راپچر دیسک را در بالادست شیر تخلیه نصب می‌کنند تا از ایزوله شدن سیستم مطمئن شوند.